Onze voedingskeuzes hebben aanzienlijke gevolgen voor de biodiversiteit en de ecosystemen, maar ook voor onze gezondheid. De intensieve vleesproductie is verantwoordelijk voor de vernietiging van tal van ecosystemen in de wereld, terwijl de overmatige vleesconsumptie tot verschillende ziektes leidt. Toch blijft de vraag naar vlees toenemen op een steeds meer dichtbevolkte planeet met beperkte natuurlijke hulpbronnen. Kunnen wij als individu een rol spelen om deze trend om te buigen? Het antwoord is ja!
Om de hele wereldbevolking op een duurzame manier te voeden, zou iedereen minder rood vlees en meer groenten moeten eten. Het probleem is niet zozeer de demografie (de bevolkingsaantallen), maar wel de huidige praktijken van industriële veehouderij die de natuurlijke hulpbronnen en de biodiversiteit zwaar onder druk zetten[1] (zie het artikel “Een vleesrijk dieet: wat zijn de gevolgen voor de biodiversiteit” ).
Onze gemiddelde vleesconsumptie is al ruim hoger dan onze eiwitbehoefte. Daarenboven zouden we ook deels plantaardige eiwitten moeten eten. De FAO beveelt aan om niet meer dan 75g à 100g dierlijke eiwitten per dag te eten. Dit is maximum 36,5kg vlees, vis en eieren per jaar, ongeveer de helft van wat we momenteel consumeren[2]. Om de gezondheidsrisico’s te beperken is het sterk aanbevolen om minder dan 300g rood vlees per week te eten en geen of zo weinig mogelijk bewerkt vlees, in het bijzonder charcuterie, te eten.[3]
Minder rood vlees eten is dus beter voor onze gezondheid én voor onze planeet. Maar wat zijn “biodiversiteitsvriendelijke” alternatieven voor de liefhebbers van steak en gehaktballetjes in een land waar vlees vaak het belangrijkste voedingsmiddel op het bord is?
Enkele mogelijke voedingskeuzes zijn :
- Ik word flexitariër: ik eet minder vlees, maar van betere kwaliteit (bio, lokaal, afkomstig van extensieve veehouderijen).[4] Vlees en melkproducten van de extensieve veeteelt zijn milieuvriendelijker dan die van de industriële veeteelt of graanvoeding. Bovendien beperk je ook de risico’s op bepaalde ziekten (waaronder hart- en vaatziekten, kankers, hypertensie, …) door minder rood vlees en bewerkte vleesproducten te eten.[5]
- Ik eet vlees dat minder schadelijk voor het klimaat is. Varkens en pluimvee produceren veel minder methaan dan runderen. Ze zijn evenwel meer afhankelijk van granen en sojaproducten en kunnen dus nog steeds negatieve gevolgen hebben voor de uitstoot van broeikasgassen.
- Ik geef de voorkeur aan peulvruchten, granen en plantaardige eiwitten. In een onderzoek van Zweedse voedingsproducten besluiten de auteurs dat “het ‘klimaatefficiënter’ is om eiwitten te produceren uit plantaardige bronnen dan uit dierlijke bronnen”. Ze voegen daaraan toe dat “rundvlees de minst efficiënte manier is om eiwitten te produceren, minder efficiënt dan groenten die niet om hun hoge eiwitgehalte bekend staan, zoals groene bonen of wortelen” (Carlsson-Kanyama & González 2009). Uit een studie van BEUC in 2020 blijkt overigens dat de meeste consumenten bereid zijn meer linzen, bonen en andere peulvruchten te eten als alternatief voor dierlijke eiwitten. [6]
- Ik geef de voorkeur aan de korte keten en lokale boeren, bioboeren en/of boeren met een milieuvriendelijk charter. Ik vermijd zo het goederenvervoer, vaak per boot, en dus de geluids- en waterverontreiniging van het mariene milieu. Ik eet geen voedingsmiddelen die met het vliegtuig vervoerd zijn. Ik beperk de verontreiniging van de ecosystemen door chemische producten, meer bepaald in de landbouw en in de watergebieden.
- Ik kijk op hier voor meer voedingstips
[1] Interventie van Howard Lyman en Michael Pollan in de documentaire cowspiracy
[2] Food-based dietary guidelines – Belgium (fao.org)
[3] https://www.health.belgium.be/sites/default/files/uploads/fields/fpshealth_theme_file/20191011_hgr-9284_fbdg_vweb.pdf
[4] Faut-il arrêter de manger de la viande ? (lemonde.fr)
[5] advies-9284-fbdg-2019 | FOD Volksgezondheid (belgium.be)
[6] Tussen 2016 en 2019 werd 24% van de begroting van het EU-landbouwpromotiebeleid uitgetrokken voor campagnes om vlees en vleesproducten te promoten. Plannen om de productie of consumptie van vlees niet langer te stimuleren, die begin mei deel uitmaakten van enkele ontwerpen van de EU-strategie ‘van boer tot bord’ voor een eerlijk, gezond en milieuvriendelijk voedselsysteem, werden uit de definitieve versie geschrapt. Het landbouwpromotiebeleid van de EU wordt momenteel geëvalueerd.
