Een grote bedreiging voor biodiversiteit en ecosysteemdiensten

Uitheemse soorten zijn dieren, planten of andere organismen die door menselijke activiteiten zijn geïntroduceerd buiten hun natuurlijke geografische verspreidingsgebied. Sommige van deze soorten kunnen zich vestigen en verspreiden in hun nieuwe omgeving, waar ze ernstige gevolgen kunnen hebben voor de biodiversiteit. Ze worden invasieve uitheemse soorten (IUS) genoemd en kunnen invloed hebben op economieën, voedselzekerheid, menselijke gezondheid en welzijn.

Uit de recente beoordeling van invasieve uitheemse soortendoor het Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystems Services (IPBES) blijkt dat IUS een belangrijke rol spelen bij achteruitgang en het uitsterven van inheemse soorten wereldwijd. Bovendien hebben ze een aanzienlijke invloed op ecosysteemdiensten, zoals water- en voedselvoorziening.

 

De kosten verbonden aan invasieve uitheemse soorten, met inbegrip van maatregelen voor het beheer ervan en schadebeperking zijn torenhoog en worden geschat op meer dan 115 miljard euro in Europa tussen 1960 en 2020.

De beleidsreactie van de EU en de sleutelrol van grenscontroles

De Europese Unie heeft zich volledig toegewijd aan het beschermen van haar biologische diversiteit tegen invasieve uitheemse soorten door hun introductie en verspreiding te voorkomen, tot een minimum te beperken en te mitigeren. Sinds 2015 is er met Verordening (EU) 1143/2014 een regelgevend kader vastgesteld voor het nemen van maatregelen tegen prioritaire invasieve uitheemse soorten, de zogenaamde ‘species of Union concern’.

Op dit moment omvat deze lijst 47 dieren en 41 planten. Op basis van deze verordening moeten lidstaten specifieke maatregelen nemen om te voorkomen dat deze soorten  opzettelijk of onopzettelijk de Europese Unie binnenkomen, waarbij grenscontroleurs een cruciale rol spelen als eerste verdedigingslinie.

Het evenement bracht  douaneambtenaren uit 17 lidstaten, autoriteiten voor dier- en plantengezondheid en milieuautoriteiten samen. Ze kregen de kans om de  geboekte vooruitgang te evalueren, uitdagingen te bespreken en de behoeften op het gebied van grenscontroles te identificeren.

De noodzaak om samenwerking op EU-niveau te bevorderen

De groeiende wereldwijde handel vormt een belangrijke route voor de introductie van invasieve uitheemse soorten, wat grenscontroles voor grote uitdagingen plaatst. De discussies tijdens het evenement identificeerden de belangrijkste uitdagingen en de belangrijkste noden van lidstaten in verband met handel en het risico op de introductie van invasieve uitheemse soorten.

Een daarvan was de noodzaak om innovatieve instrumenten te ontwikkelen ter ondersteuning van inspecties, zoals risico-invoeranalyse en een correcte en snelle identificatie van ‘species of Union concern’. Dit, in combinatie met het ontwerp en het gebruik van geschikt opleidingsmateriaal zal ervoor zorgen dat doeltreffende maatregelen snel kunnen worden genomen. Bovendien bleek verbeterde samenwerking tussen overheidsinstanties die betrokken zijn bij grenscontroles, zowel binnen als tussen lidstaten, van cruciaal belang te zijn.