Wanneer walvisachtigen tegen boten botsen…
In de oceanen die steeds meer met toenemend scheepvaartverkeer worden overstelpt, botst niet zelden een boot tegen een walvis, een dolfijn of een bruinvis. Aanvaringen met schepen zijn tegenwoordig een belangrijke doodsoorzaak bij walvisachtigen.
Ondanks hun uitstekende duikvaardigheden, is het leven van walvissen, dolfijnen en bruinvissen nauw verbonden met het zeeoppervlak. Daar spelen zich fundamentele aspecten van hun bestaan af: ademhaling, rustperiodes, slaap, verplaatsingen over lange afstanden, diverse sociale gedragingen, voedsel, enz.
Hoewel het zeeoppervlak van vitaal belang is voor walvisachtigen, vindt er ook een intens scheepvaartverkeer plaats met duizenden schepen. Tijdens het laatste decennium heeft de ontwikkeling van de internationale handel geleid tot een toename van het scheepvaartverkeer. Bovendien blijven de grootte en de snelheid van de schepen om economische en commerciële redenen toenemen.
Dit fenomeen heeft gevolgen voor het leven in zee. Walvisachtigen slagen er immers jammer genoeg niet altijd in om de dreiging op te merken of snel genoeg weg te zwemmen van de koers van de schepen. De verwondingen die veroorzaakt worden door de botsing met de scheepsromp en de verminkingen door de schroeven kunnen fataal zijn. Aanvaringen zijn op die manier een nieuwe belangrijke bedreiging voor walvisachtigen geworden.
Een database en mogelijke maatregelen
De Internationale Walvisvaartcommissie (IWC) heeft in 2009 een database gelanceerd waarin de aanvaringen van over de hele wereld worden geïnventariseerd om dit fenomeen beter te bestuderen en oplossingen voor te stellen: de “Ship Strikes Database”. Als oplossing bevelen de wetenschappers aan om de vaarsnelheid van schepen te verlagen, om het tracé van de scheepvaartroutes te wijzigen teneinde de gebieden waar walvisachtigen het meest verblijven te vermijden en om technologische tools te ontwikkelen om de walvissen te lokaliseren en de bemanning onmiddellijk over hun aanwezigheid in te lichten.
Dergelijke maatregelen werden door de Verenigde Staten en Canada goedgekeurd om Noordkapers te beschermen. Vroeger waren deze walvissen het slachtoffer van een intensieve jacht en nu blijven er nog maar 500 exemplaren over. Aanvaringen zijn de oorzaak van 35% van de sterfgevallen bij deze dieren. De resultaten van de goedgekeurde maatregelen zijn bemoedigend en wijzen op een daling van 90% van het aantal aanvaringen voor deze bedreigde soort. Jammer genoeg bestaat er geen snelheidsbeperking in de internationale wateren en zeer weinig landen hebben dergelijke maatregelen in hun territoriale wateren genomen.
– 2016 Conservation Committee Report, p. 9 en 10 (https://iwc.int/iwc66docs).
– ASCOBANS Document AC17/Doc.6-06 (2011): Risk Assessment of Potential Conflicts between Shipping and Cetaceans in the ASCOBANS Region, p. 12 en 33. (http://www.ascobans.org/sites/default/files/basic_page_documents/AC18_6-04_rev1_ProjectReport_ShipStrikes.pdf).
– CONN (P. B.) and SILBER (G. K.), Vessel speed restrictions reduce risk of collision-related mortality for North Atlantic right whales, 2013, Ecosphere 4(4):43. http://dx.doi.org/10.1890/ES13-00004.1.
– Day Five of IWC 2016 (http://uk.whales.org/blog/2016/10/day-five-of-iwc-2016).
– F. Ritter, Collisions of Vessels with Cetaceans: how to mitigate an issue with many unknowns.
– IUCN Document: Maritime traffic effects on biodiversity in the Mediterranean Sea (Volume1), éd. A. Abdulla et O. Linden, 2008, p. 12.
– Ship Strikes Database (https://iwc.int/ship-strikes)
– Simmonds (M. P.) et Brakes (P.), « Whales and Dolphins on a Rapidly Changing Planet », Whales and Dolphins: Cognition, Culture, Conservation and Human Perception, dir. P. Brakes et M. Simmonds, London, Earthscan, 2011, p. 173 en 174.
– Statistieken van UNCTAD (http://unctadstat.unctad.org/wds/TableViewer/tableView.aspx).
