Bescherming van bedreigde diersoorten: is de jacht geopend?

Hoe komt het dat we de giraf moeten beschermen?

De populatie van de giraf kende de voorbij decennia een alarmerende achteruitgang. Vergeleken met drie generaties terug zijn er vandaag zo’n 40% minder. De diersoort komt vooral in het zuidelijke en oostelijke deel van Afrika voor. Daar leven zo’n 9 sub soorten in zeer begrensde regio’s. Vooral in Oost-Afrika, in landen met burgeropstanden (Ethiopië, Soedan en Tsjaad), dunt hun aantal op heden sterk uit. Nochtans krijgen ze er bescherming op nationaal niveau. De reden waarom hun populatie dan toch daalt? Dat is vooral het verlies van hun habitat en de illegale jacht op trofeeën. De jacht op de dieren gebeurt voor hun vlees en huid. Van die laatste maakt men onder andere armbandjes voor toeristen. Ook hun staart is fel gegeerd: het resultaat van een eeuwenoude lokale huwelijkstraditie. In een aantal Zuid-Afrikaanse landen (Botswana, Namibië, Zuid-Afrika, Mozambique en Zambia) verdubbelde de populatie van de giraf de laatste jaren gelukkig door het invoeren van beschermingsmaatregelen. Vaak worden deze beschermingsprogramma’s zelfs gefinancierd door de trofeejagers zelf. Door het toelaten van trofeejacht en vooral door het streng omkaderen ervan stijgt het aantal giraffen er sterk.

Die tegenstrijdige situatie verklaart waarom de giraf werd ondergebracht in bijlage 2 van CITES (die de handel koppelt aan de voorwaarde van de afgifte van CITES-vergunningen). De giraf voldoet namelijk niet aan de criteria van bijlage 1 van CITES (die vangsten in de natuur verbiedt).

De trofeejacht: een noodzakelijk kwaad?

De legale jacht op trofeeën veroorzaakt op zich heel wat polemiek. Heel wat ngo’s strijden voor een verbod op de praktijk, die vooral gericht is op de beroemde ‘Big Five’: de leeuw, het luipaard, de olifant, de buffel en de zwarte neushoorn. Al deze soorten zijn opgenomen in bijlage 1 van CITES, mits afwijkingen waarbij men legale trofeejacht in zorgvuldig uitgekozen landen toestaat.

Voor de zwarte neushoorn werden eind augustus bijvoorbeeld nieuwe quota vastgeld die de trofeejacht omkaderen. Voortaan mag hun aantal schommelen, zij het niet meer dan 0.5% van de betrokken populatie. Mocht dit wel gebeuren, dan wordt de jacht op zwarte neushoorns automatisch verboden.

De trofeejacht op neushoorns is sowieso enkel toegestaan in Zuid-Afrika en Namibië, waar meer dan 90% van de Afrikaanse neushoornpopulatie woont. Zo staat Namibië bijvoorbeeld vijf trofeeën per jaar toe. En wat blijkt? De totale populatie van zwarte neushoorns blijft er stijgen, ook al nam de stroperij er de laatste jaren toe. In Zuid- Afrika zien we eenzelfde tendens.

De jacht op trofeeën zorgt daarnaast voor enorme inkomsten. Zo had een Amerikaanse jager in 2014 maar liefst 350 000 euro over voor één van de vijf Namibische vergunnningen. Anderzijds zijn er ook demografische redenen die de jacht rechtvaardigen. Oudere, soms bezitterige mannelijke neushoorns hebben namelijk een negatieve impact op de voortplanting van hun jongere soortgenoten. Focussen op de oude mannetjes kan dus juist bijdragen tot een verbetering van hun demografische groei.

Ondanks deze maatregelen blijft het voortbestaan van de Afrikaanse neushoorns, zowel de witte als de zwarte, onzeker en vergt het een constante inspanning. Zo stierf in 2018 de laatste noordelijke witte neushoorn: Sudan. Het dier kreeg nochtans gespecialiseerde verzorging in een reservaat en werd van nabij opgevolgd. Sindsdien focust een team van wetenschappers op het behoud van zijn erfmassa en de ifv-verwekking van een nazaat.

Het verhaal van Sudan, verfilmd in “The Last Male on Earth”, is vanaf 25 september te zien in de Belgische bioscoop. Benieuwd? Bekijk alvast de trailer en ontdek de lijst met zalen waar deze unieke documentaire draait: https://www.thelastmaleonearth.com/nl/about-the-film