In totaal zijn in onze Noordzee vijf gebieden afgebakend om de habitats en soorten die er leven te beschermen en te herstellen. De Vlaamse Banken en de Vlakte van de Raan zijn aangeduid voor de bescherming van de talrijke ondiepe zandbanken, grindbedden en banken van schelpkokerwormen. Deze habitats zijn echte hotspots voor biodiversiteit; de grindbedden bijvoorbeeld zijn unieke toevluchtsoorden voor ernstig bedreigde soorten zoals de dodemansduim en de geweispons. Op plaatsen waar de schelpkokerworm veelvuldig voorkomt, ligt het totaal aantal diersoorten vier tot zes keer hoger dan op andere plaatsen. De andere drie gebieden zijn vogelbeschermingsgebieden langs de kust waar vogels kunnen foerageren (voedsel verzamelen) en rusten. Ook verschillende diersoorten zijn beschermd: de bruinvis, de gewone zeehond en de grijze zeehond.

De zeeën en oceanen bedekken 71% van het aardoppervlak en spelen een essentiële rol in het evenwicht van de planeet. Deze ecosystemen, die rijk zijn aan biodiversiteit, regelen het klimaat en slaan koolstof op, en voorzien ons van voedsel, energie en zuurstof. Hun bescherming is dan ook van essentieel belang op nationaal en internationaal niveau.

Beperkingen voor nadelige activiteiten

Het doel van het Natura 2000-netwerk is om de biologische diversiteit in stand te houden. Binnen deze gebieden neemt de Dienst Marien Milieu van de FOD Volksgezondheid maatregelen om de natuur te beschermen en te herstellen. Zo geldt er bijvoorbeeld een verbod op recreatieve warrelnetvisserij, zijn er acties genomen om onderwatergeluid te beperken en wordt er gewerkt rond mogelijk herstel van grindbedden.

Bovendien moeten activiteiten die nadelig zouden kunnen zijn voor de beschermde soorten en habitats (zoals de constructie van windmolens en zandontginning) een «passende beoordeling» ondergaan. Enkel als deze beoordeling aantoont dat er geen negatieve impact is op de doelstellingen van het natuurgebied mag de activiteit plaatsvinden.

Op internationaal niveau: de Blue Leaders

België kijkt ook verder dan de landsgrenzen. Er zijn namelijk grote gebieden die buiten de rechtsmacht van een land vallen (de volle zee) en internationale bescherming nodig hebben. Ons land is voortrekker van de «Blue Leaders» , een groep landen die minstens 30% van de oceaan wil beschermen tegen 2030, via een wereldwijd netwerk van beschermde zeegebieden (“30×30”). Daarnaast pleiten de Blue Leaders voor een sterk nieuw VN-verdrag voor de bescherming van de biodiversiteit op volle zee. Deze acties moeten de gezondheid en de veerkracht van de oceaan verhogen.

De zee begint bij jezelf

Op individueel niveau kunnen eenvoudige acties helpen om de Noordzee en haar biodiversiteit te beschermen:

• Zorg ervoor dat mondmaskers, sigarettenpeuken en ander afval niet via de wind, beekjes en rivieren in zee terechtkomen. Gooi je afval in de vuilnisbak of neem het mee en sorteer het thuis.
• Een zeehond gespot? Laat de selfie achterwege en geniet van op een veilige afstand (minstens 20 m) van dit wilde dier. Hou je hond aan de leiband.
• Verstoor vogels niet tijdens het broedseizoen.
• En in het algemeen: gebruik zo weinig mogelijk plastic en kies voor duurzame alternatieven. Plastic brengt enorme schade toe, zowel in zee als op land.
  Hier vind je meer tips om de biodiversiteit te beschermen.

Meer weten?

• www.dezeebegintbijjezelf.be
• www.onzenoordzee.be > rubrieken ‘natuurlijke biodiversiteit’ en ‘activiteiten’ (waaronder natuurbescherming en -herstel)
• www.marienruimtelijkplan.be over de verschillende activiteiten in onze Noordzee. Download of bestel gratis online de brochure ‘Er beweegt wat op zee. Het marien ruimtelijk plan 2020-2026’
• https://natura2000.eea.europa.eu/: de “Natura 2000 Network Viewer” van het Europees Milieuagentschap, die alle Europese Natura 2000-gebieden in kaart brengt
• www.LIFE-BNIP.be over het Belgische LIFE-project ‘LIFE-BNIP’