Een exotische soort illegaal meebrengen kan alles doen kantelen!
De nieuwe bewustwordingscampagne voor reizigers.
Reizen, een vleugje vrijheid dat hand in hand gaat met biodiversiteit
We reizen steeds vaker, voor het werk, voor toerisme of om er gewoon even lekker tussenuit te gaan. Om het gevoel van vrijheid van al dat reizen te koesteren, kom je wel eens in de verleiding om een souvenir van een markt , een stukje wortel aangekocht in een traditionele apotheek, een plant gevonden langs de kant van de weg ofeen eetbaar product, zoals fruit of vlees, mee naar huis te nemen.
Zonder het goed en wel te beseffen, kunnen deze schijnbaar onschuldige handelingen een negatieve impact hebben op de biodiversiteit in het land dat je bezoekt, maar ook op onze eigen biodiversiteit als je weer thuis bent. Soms wordt hierdoor ook de gezondheid van dieren, mensen of planten aangetast.
Dagelijkse acties om de biodiversiteit te beschermen en te behouden zijn essentieel, zowel thuis als op reis. Met de communicatiecampagne “Een exotische soort illegaal meebrengen kan alles doen kantelen !” willen we reizigers meer bewust maken van biodiversiteit en de kwetsbaarheid van ecosystemen, maar willen we hen ook wijzen op het belang van duurzaam toerisme en het belang om geen illegale voorwerpen in hun koffer mee te nemen.
Deze campagne wordt gezamenlijk georganiseerd door het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu.
Ze wordt ook gesteund door de douane, het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV), de luchthavens van Oostende-Antwerpen, Charleroi, Luik en Brussels Airport.
Biodiversiteit, wat is dat eigenlijk ?
Biodiversiteit is een vrij nieuw begrip dat in de jaren ’80 is ontstaan. Het verwijst naar alle levende wezens op aarde, alsook naar de ecosystemen waarin ze leven en de interacties tussen soorten en de omgeving waarin ze leven. Deze definitie is overgenomen in het internationaal verdrag inzake biologische diversiteit (1992) en heeft betrekking op:
- Alle levende soorten (planten, schimmels, micro-organismen, dieren waaronder natuurlijk de mens);
- Hun genen die diversiteit binnen soorten garanderen;
- Hun ecosystemen, d.w.z. hoe levende organismen interageren met hun omgeving en een specifiek milieu vormen, zoals bossen, woestijnen, vochtige gebieden en koraalriffen, enz.
Verandert de biodiversiteit voortdurend?
De huidige biodiversiteit is het resultaat van de evolutie van het leven op aarde gedurende enkele miljarden jaren. De huidige diersoorten, planten, schimmels en zelfs de mens zijn niet meer hetzelfde als vroeger. De biodiversiteit evolueert dan ook voortdurend en verschillende factoren kunnen deze verandering verklaren: natuurlijke selectie, buitenaardse factoren (bv. meteorieten) of grote geologische gebeurtenissen.
Waarom is er sprake van een biodiversiteitscrisis?
Al tientallen jaren wijzen wetenschappelijke studies duidelijk op een massale en steeds snellere achteruitgang van de biodiversiteit wereldwijd, met het verdwijnen van bepaalde soorten, en zelfs hele families, of een afname van de populaties dieren, planten of schimmels. De afname is zo groot dat er nu gesproken wordt over de 6e massa-extinctie, waarbij de mens (Homo sapiens) de grootste boosdoener is.
- Meer informatie over de bedreigingen voor de biodiversiteit vind je hier.
Waarom mag je geen vlees meenemen in je bagage?
Het is verboden om als passagier vlees mee te brengen vanuit een derde land naar de Europese Unie, ongeacht of het vlees gekookt, ongekookt, bereid of onbereid is. Met deze sanitaire maatregel wil men voorkomen dat er ziekten worden binnengebracht die een impact kunnen hebben op de menselijke gezondheid. Alle invoer van vlees uit derde landen is dan ook illegaal. Het verbod geldt voor de hele Europese Unie, aangezien dit op Europees niveau werd besloten via een Europese verordening.
- Meer informatie hier
Wat is wild vlees of bushmeat en is het verboden om het te importeren? En zo ja, waarom?
Wild vlees of bushmeat is vlees van wilde exotische diersoorten voor menselijke consumptie. Dit vlees is belangrijk voor de bevolking in Azië, Afrika en Zuid-Amerika omdat het een belangrijke bron van eiwitten en voedingsstoffen is. Het probleem hier is echter dat het vlees, waarvan alle invoer verboden is, door passagiers wordt geïmporteerd, wat illegaal is.
Vanuit gezondheidsoogpunt kan dit vlees ziekteverwekkende micro-organismen met zich meedragen die de gezondheid van onze huisdieren of wilde dieren kunnen aantasten, evenals onze eigen gezondheid. Het FAVV voert gezondheidscontroles uit aan de grenscontroleposten.
Vanuit het oogpunt van natuurbehoud is dit vlees soms afkomstig van internationaal beschermde diersoorten. Dit zijn de zogenaamde CITES-soorten. Deze bescherming geldt bijvoorbeeld voor alle apen, alle schubdieren, bepaalde reptielen, bepaalde antilopen, bepaalde krokodillen, katachtigen, enz.
Het illegaal importeren van vlees van CITES-soorten is dan ook een dubbele overtreding: het gaat in tegen de diergezondheidswetgeving en tegen de CITES-wetgeving.
Wat is CITES ?
De handel in wilde plant- en diersoorten over de hele wereld is een lucratieve activiteit die geschat wordt op enkele miljarden euro’s per jaar. Deze handel is erg uiteenlopend, gaande van levende planten en dieren tot een breed gamma van afgeleide producten (voedingsproducten, lederwaren, muziekinstrumenten, souvenirs voor toeristen, enz.).
Als deze handel niet wordt gecontroleerd of gereglementeerd, kan deze het voortbestaan van bepaalde soorten in de natuur bedreigen. Daarom hebben de Verenigde Naties in 1975 de CITES-overeenkomst, Convention on International Trade of Endangered Species, in het leven geroepen. Op dit moment zijn 184 Partijen bij de Overeenkomst aangesloten.
Elke Partij bij de CITES-overeenkomst duidt een beheersorgaan aan dat verantwoordelijk is voor het naleven en goedkeuren van wetgeving die de toepassing van CITES moet garanderen. CITES is in België sinds 1 januari 1984 geratificeerd. België past ook de Europese verordeningen met ambitieuzere bepalingen toe en neemt deze op in zijn nationale wetgeving.
- Meer informatie vind je hier.
Welke invoerregels gelden er voor door CITES beschermde soorten?
Veel dier-en plantensoorten worden door CITES beschermd. Voor sommige soorten is de handel volledig verboden, voor andere is de handel onder bepaalde voorwaarden toegestaan.
Als je een soort wil invoeren, is het dan ook belangrijk om na te gaan of die soort beschermd is door CITES en welk beschermingsniveau geldt. Afhankelijk van het beschermingsniveau zijn CITES-documenten vereist.
- Meer informatie vind je hier
Een zeldzaam dier is geen souvenir, wat is toegestaan?
Koop geen souvenirs die gemaakt zijn van beschermde dieren of planten. De natuur zal je dankbaar zijn!
- Hier vind je enkele tips om het juiste vakantiesouvenir te kiezen.
Wat zijn invasieve uitheemse soorten?
Invasieve uitheemse soorten (IUS) zijn dieren en planten die onbedoeld of opzettelijk in een natuurlijke omgeving zijn geïntroduceerd waar ze normaal niet worden aangetroffen, met ernstige negatieve gevolgen voor hun nieuwe omgeving. Ze vormen een grote bedreiging voor de inheemse planten en dieren in Europa en zijn een van de vijf belangrijkste oorzaken van het verlies aan biodiversiteit wereldwijd. Ze kunnen ook grote nadelige gevolgen hebben voor de economie en de menselijke gezondheid, zoals ernstige allergieën of brandwonden.
De Europese Unie wil de negatieve gevolgen van deze soorten voor de inheemse biodiversiteit en ecosysteemdiensten voorkomen, minimaliseren en beperken. De regels zijn er ook op gericht om de bijbehorende sociale en economische schade te beperken.
De biodiversiteitsstrategie van de EU voor 2023 gaat het engagement aan om reeds gevestigde invasieve uitheemse soorten te beheren, en het aantal soorten opgenomen op de Rode Lijst die erdoor worden bedreigd tegen 2030 met 50% te verminderen.
Heel wat menselijke activiteiten kunnen leiden tot de verspreiding van soorten buiten hun natuurlijke verspreidingsgebied. Belangrijke mechanismen zijn onder andere de handel in planten en dieren die kunnen ontsnappen en zich in hun nieuwe omgeving kunnen vestigen, het vervoer over de hele wereld (over land, zee of door de lucht) van producten waarin zich verstekelingen kunnen bevinden en de natuurlijke verspreiding van soorten langs infrastructuren zoals wegen en kanalen. Vakantiegangers nemen soms exotische planten of dieren mee naar huis, terwijl hobbyisten, zoals vissers, onbedoeld invasieve uitheemse soorten van de ene regio naar de andere kunnen overbrengen.
Welke invoerregels moeten worden nageleefd voor invasieve uitheemse soorten?
Omdat invasieve uitheemse soorten zich niet aan landsgrenzen houden en hun impact sterk kan worden gereduceerd door gezamenlijke actie over de nationale grenzen heen, heeft de Europese Unie in november 2014 een verordening over invasieve uitheemse soorten gepubliceerd (Verordening (EU) nr. 1143/2014).
Deze verordening stelt een gecoördineerd EU-kader op om de nadelige gevolgen van invasieve uitheemse soorten op de biodiversiteit en de ecosysteemdiensten te voorkomen, te minimaliseren en te verzachten, en hun schade aan de economie en de menselijke gezondheid te beperken. De Europese lijst van invasieve uitheemse soorten is het belangrijkste element van de verordening. Momenteel staan 88 soorten op deze lijst, waaronder 47 dieren en 41 planten.
- Meer informatie vind je hier.
Is het toegestaan om in Europa verboden invasieve uitheemse soorten legaal mee terug te nemen?
In principe is het verboden. Je mag dus geen enkele van de 88 verboden invasieve uitheemse soorten de Europese Unie of België binnenbrengen.
De Europese Verordening 1143/2014 staat houders van invasieve uitheemse dieren echter toe om deze tot aan hun dood te houden. Wanneer iemand dus binnen of buiten de Europese Unie verhuist, kan hij zijn huisdier meenemen, zelfs als het een verboden invasieve uitheemse diersoort is. Maar opgelet: je huisdier moet zijn aangeschaft voordat het Europese verbod op de betreffende soort van kracht werd. Als je twijfelt, kun je het beste contact opnemen met de federale overheid: ias@health.fgov.be.
Wat is op federaal niveau de referentiewet voor de controle op invasieve uitheemse soorten aan de grenzen?
De wet van 12 juli 1973 op het natuurbehoud vormt de juridische basis om de introductie van invasieve soorten op het nationaal grondgebied te voorkomen. Ze bevat onder meer een reeks bepalingen om overtredingen te voorkomen, op te sporen en te bestraffen tijdens de in-, uit- of doorvoer van in Europa verboden invasieve soorten.
Meer informatie vind je hier.
