Er is sprake van overexploitatie wanneer het gebruik van een natuurlijke hulpbron te groot is en daardoor het natuurlijke herstelvermogen in het gedrang komt. De ecologische gevolgen die daaruit voortvloeien zijn onvoorspelbaar. Maar één ding is zeker: er zal een moment komen waarop het ecosysteem niet meer in staat zal zijn om zijn evenwicht te herstellen en sommige soorten zullen daar de tol voor betalen. Ze worden steeds zeldzamer of verdwijnen.

De belangrijkste vormen van overexploitatie zijn overbevissing, overmatige jacht op wilde dieren, de overmatige kap van brandhout, overbegrazing en het uitputten van landbouwgronden. De biodiversiteit kan ook bedreigd worden door overexploitatie van andere natuurlijke hulpbronnen zoals water of de bodem.

Het CITES-Verdrag (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) regelt sinds 1975 de handel in bedreigde soorten. De overeenkomst telt momenteel 180 lidstaten. Alle lidstaten van de Europese Unie maken er deel van uit (waaronder België sinds 1984). CITES biedt bescherming aan meer dan 5.000 diersoorten en 28.000 plantensoorten.

Een voorbeeld van overexploitatie: het schubdier

De schubben van dit zoogdier zijn zeer gegeerd in de traditionele Chinese geneeskunde. Voor een kilo schubben worden er twee à drie dieren gedood. Een recordinbeslagname vond plaats op 29 november. Twaalf ton schubben (waarvoor 20 000 schubdieren werden gedood) werden in beslag genomen in China op een vrachtschip afkomstig uit Afrika.

Ook al staat het schubdier gerangschikt op de IUCN rode lijst van met uitsterven bedreigde soorten, toch is het thans het meest gestroopte zoogdier ter wereld: alleen al in de afgelopen tien jaar zijn er meer dan een miljoen schubdieren illegaal gevangen en verhandeld. Volgens de experts zou het verdwijnen van het schubdier het ecosysteem van de tropisch bossen uit balans brengen door een toename van het aantal mieren en termieten waarmee schubdieren zich voeden.

En wij, wat kunnen wij doen?

Ook wij kunnen ons steentje bijdragen door geen voorwerpen of producten te kopen uit ivoor, koraal, rozenhout, schubben van schubdieren, schildpadschilden of huiden van katachtigen. En laten we tijdens deze eindejaarsperiode vooral goed letten op de herkomst van de kaviaar die we kopen. U weet het misschien niet, maar deze kleine zwarte parels, symbool voor luxe en gastronomie, zijn eitjes van de steur of de polyodon, zijn Amerikaans neefje. Sinds bijna 20 jaar beschermt het CITES-verdrag de steur en reglementeert het de handel streng. Vandaag levert aquacultuur bijna alle legale kaviaar op de markt in België en de Europese Unie, maar illegale circuits blijven mogelijk.

 

Voor meer informatie over het CITES-Verdrag en de handel in kaviaar: www.citesinbelgie.be.

Voor meer informatie over kaviaar: www.health.belgium.be/nl/news/kaviaar-niet-altijd-kwaliteitsvol-en-legaal