Eén rapport per regio: Afrika, Amerika, Azië-Stille Oceaan en Europa-Midden-Azië – polen en oceanen niet inbegrepen. Een vijfde rapport buigt zich over de toestand van de bodem in de wereld. Elk rapport werd vervolgens samengevat in een niet-bindende beleidsnota waarover hard onderhandeld is door de vertegenwoordigers van de lidstaten die in maart bijeengekomen zijn in Medellín, Colombia.

Bij die analyse werd de voorrang gegeven aan een benadering van de natuur via de diensten die ze ons levert, de ecosysteemdiensten, zonder de achteruitgang van de dier- en plantensoorten te beschouwen als een verlies op zich. Maar die achteruitgang van de fauna en flora vormt in alle onderzochte gebieden een bedreiging voor de economie, de bestaansmiddelen, de autonomie en de voedselveiligheid en levenskwaliteit van de populaties overal ter wereld.

In Afrika, het laatste reservaat van grote zoogdieren, worden heel wat soorten bedreigd door ontbossing, niet-duurzame landbouwpraktijken, weinig milieuvriendelijke mijnactiviteiten, invasieve soorten of klimaatverandering. Een bijkomende bron van bezorgdheid is dat de bevolking van het continent tegen 2050 zou verdubbelen.

In de regio Azië-Stille Oceaan zijn de voornaamste bedreigingen de klimaatverandering, de invasieve soorten, de intensivering van de landbouwexploitatie en de overbevissing. Ondanks een aantal successen bij de bescherming van vitale ecosystemen zoals mariene gebieden of bosgebieden is de vooruitgang onvoldoende.

Amerika kende diepgaande wijzigingen van de landschappen die getekend zijn door de overheersing van de mens. De lokale kennis rond bosbeheer en –cultuur is aan het verdwijnen.

In de regio Europa-Midden-Azië is de voornaamste bedreiging de intensivering van de landbouw en van de bosexploitatie in combinatie met een intensief gebruik van agrochemische producten (pesticiden en meststoffen). De natuurlijke hulpbronnen worden razendsnel opgebruikt en kunnen niet worden vervangen. De klimaatverandering gaat ook meer en meer wegen op die niet-duurzame exploitatie, en dus op de biodiversiteit.

In het 5de rapport wordt ingegaan op de toestand van de bodem in de wereld: die wordt elke dag meer aangetast door vervuiling, ontbossing, mijnexploitatie en niet-duurzame landbouwpraktijken die de bodem uitputten.

Die vijf rapporten brengen de experts ertoe om te spreken van een zesde massale uitsterving van de soorten op aarde. De verdwijning van soorten is sinds 1900 versneld tegen een tempo dat gelijkstaat met het tempo van het verdwijnen van de dinosaurussen 65 miljoen jaar geleden.

“Het goede nieuws is dat het niet te laat is. Wat wij nodig hebben, is het duurzaam voortbrengen van aangepaste financieringen, ontdaan van subsidies”, gaf Robert Watson, voorzitter van het IPBES, aan. Hij legde tevens de nadruk op verantwoorde voeding en duurzame productie: “We moeten niet allemaal vegetariër worden! Maar evenwichtiger eten, met minder rundsvlees en meer kip en groenten, kan helpen om de druk op zowel klimaatverandering als biodiversiteit te verminderen. Wij zijn ons eigen toekomstig welzijn aan het saboteren!”

De rapporten van het IPBES suggereren ook pistes om de impact van de activiteiten van de mens op het leefmilieu zo laag mogelijk te houden: meer beschermde gebieden voorzien, de gebieden in verval herstellen en duurzame landbouw ontwikkelen.

“We moeten de biodiversiteit in aanmerking nemen in onze manier van omgaan met landbouw, visserij, bossen en aarde”, legde de voorzitter van het IPBES uit, die zich ervan bewust is dat de wereldbevolking, en dus ook haar noden, zal blijven aangroeien. “De wereld verspilt ongeveer 40% van de voeding die ze voortbrengt. Als we de voedselverspilling zouden kunnen beperken, zouden we de productie ervan de komende 50 jaar niet moeten verdubbelen”, suggereerde hij.

Tijdens zijn volgende plenaire vergadering in mei 2019 zal het IPBES deze keer een wereldbalans van de biodiversiteit voorleggen.

Ook al lijkt dit nieuws alarmerend voor de biodiversiteit, toch zijn er voor eenieder van ons oplossingen binnen handbereik. Wij kunnen leren om evenwichtiger te eten, met minder rundsvlees en meer kip en groenten. We kunnen ons ook verantwoord opstellen ten aanzien van transport en energie, teneinde onze impact op de klimaatverandering zo laag mogelijk te houden. En tot slot is het van essentieel belang dat wij minder voedsel verspillen en de voorrang geven aan bevoorrading uit duurzame landbouw en veeteelt.